სააღდგომოდ ლარი, შესაძლოა, გამყარდეს. ფულადიგზავნილების ზრდა, ტურისტული სექტორის გააქტიურებადა ლარზე გაზრდილი მოთხოვნა ეროვნული ვალუტისპოზიციებს კიდევ გააუმჯობესებს. ლარის გამყარებისტენდენცია 4 აპრილიდან დაიწყო და დღესაცგრძელდება. ფინანსისტები ფიქრობენ, რომ ლარისგამყარების პროცესი გაგრძელდება, განსაკუთრებითმიმდინარე კვირასა და მომდევნო დღეებისგანმავლობაშიც, მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, ესპროცესი შემდეგაც გაგრძელდეს.
სადღესასწაულო დღეების შემდეგ ლარი 2,45-ისდიაპაზონში დაბრუნდება. სპეციალისტების აზრით, გამყარების ტენდენცია დიდხანს ვერშენარჩუნდება, რამდენადაც ფუნდამენტური ფაქტორები კვლავ ლარის საზიანოდაა, განსაკუთრებითგამოკვეთილად უარყოფითი საგადასახდელო ბალანსი, რაც ექსპერტების შეფასებით, ლარისგამყარებას გრძელვადიან პერსპექტივაში ხელს შეუშლის.
საბანკო სფეროს სპეციალისტი გოჩა თუთბერიძე ამბობს, რომ უახლოესი რამდენიმე დღისგანმავლობაში და უშუალოდ სააღდგომო პერიოდში ლარის გამყარება მოსალოდნელია.
„ველოდებით, რომ გზავნილები შემოვა, მეტი უცხოური ვალუტა დახურდავდება და ლარზე მოთხოვნამოიმატებს. აღდგომის დღეები მოდის და ეს თავისთავად ცხადია. აქვე საყურადღებოა მთავრობისგადაწყვეტილებაც "სააღდგომო პრემიებთან" დაკავშირებით. თუ ამ ფაქტორს გამოვრიცხავთ, წესით, ლარმა გამყარება უნდა განაგრძოს. არის ორი რამ, რისი პროგნოზირებაც ჭირს: გაცვლითი კურსი დასაპროცენტო განაკვეთები. მოკლევადიანი პროგნოზი ლართან დაკავშირებით თითქმისშეუძლებელია. უნდა შევხედოთ, ფუნდამენტური ფაქტორები როგორ იცვლება", - აცხადებს გოჩა თუთბერიძე. მისი თქმით, ფულად გზავნილებთან ერთად, ბოლო პერიოდში ტურისტების ნაკადიმატულობს და ესეც გასათვალისწინებელია.
„არ უნდა გამოგვრჩეს პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოცულობაც, რასაც უნდა დავაკვირდეთ, რა ტენდენციით ხასიათდება იგი. ჩვენ გვაქვს ახლა ისეთი მოცემულობა, რომ საგადასახდელობალანსი მკვეთრად უარყოფითია. დაახლოებით 9 მლრდ-იანი სხვაობაა. იურიდიული პირები, არასაფინანსო სექტორი და მთავრობა ერთად რომ ავიღოთ, ვალდებულებებსა და აქტივებს შორისცვლილება კატასტროფულად დიდია. ფულადი ტრანსფერებით ამის შევსება ძნელად წარმოსადგენია.
ლარის მიმართ დიდი ოპტიმიზმით არ უნდა განვიმსჭვალოთ. ფუნდამენტური ფაქტორი გვეუბნება, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში ლარის გამყარების ტენდენცია ვერ შენარჩუნდება. ვალების აღებაგრძელდება როგორც მთავრობის, ასევე კერძო სექტორის მხრიდან, აქტივები ნაკლებია. წმინდააქტივები მინუსში თუ გააგრძელებს მატებას, არც კურსი დააყოვნებს და უნდა ვივარაუდოთ, რომრაღაც პერიოდში ეროვნული ვალუტა ისევ გაუფასურდება", - აცხადებს გოჩა თუთბერიძე და ხაზსუსვამს რამდენიმე ფაქტორს, რამაც ლარის გამყარებას რეალურად უნდა შეუწყოს ხელი.
"მიმოქცევაში ფულის რაოდენობა უნდა შეიზღუდოს, არ დაიწყოს ბიუჯეტის დეფიციტური ხარჯვა დამიმდინარე ბალანსიც გაუმჯობესდეს. ლარის კურსის გასამყარებლად ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. ბევრი რამ ლარის კურსის სასარგებლოდ მეტყველებს. მაგალითად, ტურისტების რაოდენობა ბოლოპერიოდში, ექსპორტ-იმპორტის ბალანსი და სხვა. მიუხედავად ამისა, ლარი გაუგებარ ნახტომებსაკეთებს. ქვეყანა უკვე მიეჩვია ამ კურსით ცხოვრებას. ვხედავთ, რომ რამდენიმე დღის განმავლობაშიუფასურდება და მერე საეჭვოდ მყარდება ლარი. ასეთი რყევები საშიშია. ის ფაქტი, რომ ეროვნულმაბანკმა სავალუტო ფონდთან აღადგინა ურთიერთობა, კარგია. შესაძლოა, მან აიძულოს მთავრობა დასებ-ი, რათა ლარის გამყარების მიზნით შეთანხმებულად რამე პოლიტიკა განახორციელონ", - აცხადებს გოჩა თუთბერიძე.
მოსაზრებას, რომ ლარის გამყარების ხანგრძლივობა სადღესასწაულო პერიოდს ვერ გასცდება, სპეციალისტების უმეტესობა იზიარებს. პროფესორ დავით ასლანიშვილის შეფასებით, ლარისგამყარებას საგრძნობლად უშლის ხელს საქართველოს საფინანსო ბაზარზე "მოქმედი" საბანკოოლიგოპოლია და ეროვნული ბანკის არაადეკვატური, სიტუაციასთან შეუსაბამო ქმედებები.
დავით ასლანიშვილის ვარაუდით, ლარის გამყარების ტენდენცია გაგრძელდება 15-17 აპრილისჩათვლით, რის შემდეგაც კვლავაც რყევა დაიწყება.
"ბოლო პერიოდში ლარი გაამყარა საგადასახადო სამსახურის მიერ სანიმუშოდ შესრულებულმასაგადასახადო გეგმამ, ანუ გადასახადების მობილიზაციამ. ხაზინაში ანგარიშზე, შარშანდელთანშედარებით, 5-ჯერ მეტი ნაშთია. თუ 1 წლის წინ გვქონდა 200-300 მლნ, ახლა უკვე 1 მლრდ-ისფარგლებშია. სიტუაციას გრძელვადიან პერიოდში გაართულებს სებ-ის მიერ კომერციულ ბანკებზერეფინანსირების სესხის გაცემა. როგორც ჩანს, საბანკო სექტორი ამ რესურსს საკუთარი ვიწროინტერესების დასაკმაყოფილებლად იყენებს. ლარზე დამატებითი წნეხია საგარეო ვალის გასტუმრება, რა პერიოდიც ახლოვდება. ვფიქრობ, სებ-ი კიდევ აპირებს რეფინანსირების სესხების მოცულობისზრდას, რადგან სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების ემისია აქვს დაგეგმილი, რასაც საგარეო ვალისფაქტორიც ემატება. კატასტროფა ვლინდება იმაშიც, რომ მშპ-ს ზრდა არის სულ 5%, როცა ბანკებშიმოგების მაჩვენებელი არნახულ მასშტაბს აღწევს. ჩვენ შევწირეთ მთელი ეკონომიკის კეთილდღეობამავანთა კერძო ინტერესებს. მყიფე სიტუაციაა. ვფიქრობ, ლარის გამყარება გაგრძელდება 17 აპრილამდე, მაგრამ შემდგომ პერიოდში პრობლემა მოსალოდნელია. ფულად-საკრედიტო პოლიტიკასტაბილურად არ მიდის და ეს არის ყველზე დიდი პრობლემა, რაც ეროვნული ვალუტისსტაბილურობას აფერხებს", - განუცხადა "ბიზნეს-რეზონანსს" დავით ასლანიშვილმა.
