ამ ცვლილების შემდეგ, საყოველთაო და კერძო პაკეტების გამიჯვნა მოხდება. როგორც უწყებაში აცხადებენ, 2013 წლის 1-ლი ივლისიდან საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამით მოსარგებლეები ის პირები იყვნენ, რომლებსაც 2013 წლის 1-ლი ივლისის მდგომარეობით, კერძო დაზღვევა არ ჰქონდათ. მოგვიანებით, ბევრ ადამიანს შეექმნა პრობლემა. კერძოდ იმათ, რომლებიც ბაზების განახლებამდე კერძო დაზღვევით სარგებლობდნენ, მაგრამ შემდეგ სხვადასხვა მიზეზით შეუწყდათ კერძო დაზღვევა. ნაწილი საერთოდ უმუშევარი დარჩა და როცა საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამით სარგებლობა ითხოვა, სახელმწიფო მათ პასუხობდა, – ერთხელ იყავით დაზღვეული, ამიტომ მხოლოდ საყოველთაო დაზღვევის მინიმალური პაკეტით შეგიძლიათ ისარგებლოთ, სხვა სერვისებს ვერ გამოიყენებთო. როგორც ვიცი, ბევრი ბრძოლის მიუხედავად, ადამიანებმა თავიანთი უფლებების დაცვა უწყებებში სიარულით ვეღარ შეძლეს, რადგან ასე იყო განსაზღვრული კანონმდებლობით, ამიტომ რამდენიმე ადამიანმა თავისი უფლებების დასაცავად საკონსტიტუციო სასამართლოსაც მიმართა და ამ მუხლის არაკონსტიტუციურად ცნობა ითხოვა და ახლა იქ ცდილობს, დარღვეული უფლების აღდგენას.
იყო ასევე მეორე პრობლემაც: ვინც არ იყო 2013 წლის 1-ლი ივლისის მდგომარეობით დაზღვეული და შემდეგ გახდა კერძო დაზღვევით მოსარგებლე, ისინი ორმაგი პაკეტის მფლობელები გახდნენ და როცა მათ სამედიცინო დახმარება სჭირდებოდათ, მართალია, სადაზღვევო პაკეტის ღირებულებას იხდიდა კერძო სადაზღვევო კომპანიაში, მაგრამ მისი მკურნალობის ხარჯებს პირველ რიგში სახელმწიფო ფარავდა და შემდეგ დარჩენილი თანხის ანაზღაურებას ახდენდა სადაზღვევო კომპანია. ბუნებრივია, ამით სახელმწიფო ბიუჯეტი ზარალდებოდა. ცვლილებების შემდეგ, ორმაგი დაფინანსებით ვინც სარგებლობდა, ისინი მხოლოდ კერძო დაზღვევის მფლობელები იქნებიან.
ისიც ცნობილია, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამით ყველა კლინიკა ვერ ისარგებლებს. ამაზე განცხადება ცოტა ხნის წინ ჯანდაცვის მინისტრმა, დავით სერგეენკომ გააკეთა და იმაზეც ისაუბრა, თუ როგორ აკეთებდნენ ფულს კლინიკები:
“საყოველთაო ჯანდაცვა უდავოდ მიჩნეულია, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პროექტი, რომელმაც მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს მისცა შვება და დაიცვა. ამ 4 წლის განმავლობაში, ჯანდაცვის სამინისტროს არც ერთხელ არ გამოუყენებია რეპრესიული მეთოდები, სამაგალითო დასჯები და არც მომავალში ვაპირებთ ამის გაკეთებას. თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ სახელმწიფო არ დაიცავს სახელმწიფო ინტერესებს. ჩვენმა ასეთმა მიდგომამ რიგ კლინიკებს შეუქმნა მცდარი მოლოდინები. მათ დაიწყეს ზრუნვა იმაზე, რომ ეს თანხები დაეხარჯათ მენეჯმენტის კეთილდღეობასა და დივიდენდებზე და მინიმალური მიემართათ პაციენტებისკენ. ამის ატანას არც ვაპირებდით და არც მომავალში ვაპირებთ”, – თქვა მინისტრმა.
“საყოველთაო ჯანდაცვა უდავოდ მიჩნეულია, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პროექტი, რომელმაც მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს მისცა შვება და დაიცვა. ამ 4 წლის განმავლობაში, ჯანდაცვის სამინისტროს არც ერთხელ არ გამოუყენებია რეპრესიული მეთოდები, სამაგალითო დასჯები და არც მომავალში ვაპირებთ ამის გაკეთებას. თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ სახელმწიფო არ დაიცავს სახელმწიფო ინტერესებს. ჩვენმა ასეთმა მიდგომამ რიგ კლინიკებს შეუქმნა მცდარი მოლოდინები. მათ დაიწყეს ზრუნვა იმაზე, რომ ეს თანხები დაეხარჯათ მენეჯმენტის კეთილდღეობასა და დივიდენდებზე და მინიმალური მიემართათ პაციენტებისკენ. ამის ატანას არც ვაპირებდით და არც მომავალში ვაპირებთ”, – თქვა მინისტრმა.
ასევე, მისი თქმით, ჯანდაცვის სამინისტრო ამ მიდგომას არ შეეგუება და ასეთ კლინიკებთან თანამშრომლობას სამომავლოდ აღარ გააგრძელებს. საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის მეორე ტალღა უფრო მეტად ორიენტირებული იქნება მომსახურების ხარისხსა და ხარჯთეფექტურობაზე. კლინიკები, რომლებიც ვერ დააკმაყოფილებენ პაციენტის მკურნალობისთვის აუცილებელ სტანდარტებს, გამოეთიშებიან საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამას. პირველ ეტაპზე პროგრამიდან გავლენ ის კლინიკები, ვინც პაციენტს ფრაგმენტირებულ სერვისებს სთავაზობენ. ცვლილების შედეგად, საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ფარგლებში გამოყოფილი თანხა, უფრო მიზნობრივად დაიხარჯება და სამედიცინო სერვისები პაციენტისთვის უფრო ხარისხიანი და ხელმისაწვდომი გახდება.
ლაშა ნიკოლაძე, ჯანდაცვის მინისტრის მრჩეველი, სადაზღვევო საკითხებში:
– საყოველთაო ჯანდაცვაში დაიწყო მეორე ეტაპის განხორციელება. პირველ ივლისს ჯანდაცვის სამინისტრომ სადაზღვევო კომპანიებს მოსთხოვა, მოეწოდებინათ მათთან დაზღვეული ადამიანების სიები და მოწოდების ვადა 24 თებერვლამდე აქვთ. ამის შემდეგ მოხდება გამიჯვნა და იმ ადამიანებს, ვისაც კერძო სადაზღვევო პაკეტი აქვთ, საყოველთაო ჯანდაცვა არ შესთავაზებს სამედიცინო დახმარებას. ეს გაკეთდა იმიტომ, რომ ორმაგი ხარჯი არ ყოფილიყო, მაგრამ ადამიანს წვდომა უნდა ჰქონდეს ჯანდაცვასთან, მან ან კერძო დაზღვევით, ან საყოველთაო ჯანდაცვით უნდა ისარგებლოს. საყოველთაო პროგრამის ამოქმედების შემდეგ ბევრმა წყალმა ჩაიარა და ახლა ოპტიმიზაციის ეტაპი დაიწყო. მაშინ სადაზღვევო კომპანიებიც მონაწილეობდნენ მოწყვლადი ჯგუფების დაზღვევაში, მაგრამ ახლა ეს აღარ ხდება. დაანონსდა კიდეც, რომ 2017 წელს მოხდებოდა უფრო სხვანაირი, ოპტიმიზებული გამიჯვნა, რომელიც შესაძლებელია, იყოს უფრო მეტად მიზნობრივი და შემოსავლებზე და ადამიანების წვდომაზე დამყარებული.
– რას გულისხმობთ ამაში?
– იმ ადამიანებს, რომლებსაც შეუძლიათ კერძო დაზღვევით ან ჯიბიდან გადახდილი ფულით მიიღონ ჯანდაცვის სერვისები, მათთვის სხვა რეგულაციები გავრცელდება. როცა შეძლებულია ადამიანი, იქ საყოველთაო ჯანდაცვამ შეიძლება შესთავაზოს უფრო ნაკლები სერვისი, მაგრამ სამაგიეროდ უფრო ნაკლებად შეძლებულ ადამიანებს შესთავაზოს უფრო მეტი. სადაც ნაკლები საჭიროება აქვს ადამიანს გვერდში დგომის, იქ სახელმწიფო ნაკლებ დახმარებას აღმოუჩენს, სადაც მეტია საჭირო, იქ – მეტს.
სამი წლის განმავლობაში როგორც ოპონენტები, ასევე ჯანდაცვის სამინისტრო გრძნობდა, რომ საჭირო იყო ოპტიმიზაცია. 2013 წლის მერე დაზღვეულთა შესახებ დეტალური ინფორმაცია ჯანდაცვის სამინისტროს არ მიგვიღია და ბაზა სამი წლის წინანდელია. 1-ლ მარტს კი მოხდება გაჭრა კერძო დაზღვევასა და საყოველთაოს შორის და ეს პროცესი დიდხანს არ გაგრძელდება. მდიდარი ადამიანებისთვის შეთავაზებული იქნება გარკვეული სერვისები ანუ ნაკლები სერვისები ან შეიძლება საერთოდ შეუწყდეთ კიდეც. ეს დამოკიდებულია, რა ფინანსების მფლობელია ადამიანი. რა ეკონომია გაკეთდება ამ გზით, ამას ზუსტად დავითვლით და ეს თანხები გადასროლილი იქნება მოწყვლადი მოსახლეობისთვის. არის ძალზე დეტალური გეგმა, ამაზე უმაღლესი პირები გააკეთებენ განცხადებას.
– ვის რა შესაძლებლობა აქვს, ამის განსაზღვრა როგორ მოხდება?
– ადამიანის შემოსავლების განსაზღვრა მოხდება ფინანსთა სამინისტროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციით. ანუ – ვინ რა გადასახადს იხდის, რა შემოსავალი აქვს. სხვანაირი ანალიზის საფუძველი ამ ქვეყანაში არ არსებობს. სამწუხაროდ, სწორი სტატისტიკის დადგენა ძალზე რთულია, რადგან ბევრი ადამიანია თვითდასაქმებული, რომელზეც ინფორმაცია პრაქტიკულად არ არსებობს, დაახლოებით მილიონზე მეტი ადამიანია ასეთი და ჩვენ იმათაც უნდა შევთავაზოთ საყოველთაო ჯანდაცვა. კერძო სადაზღვევოები ვალდებულები იქნებიან, განახლებული სიები მუდმივად მიაწოდონ სახელმწიფოს, რომ მომავალში მუდმივი წვდომა ჰქონდეს ამ ინფორმაციაზე და თუ ადამიანი დაზღვევას დაკარგავს, ის ჰაერში არ აღმოჩნდეს ან პირიქით, თუ დაზღვევის პაკეტი იყიდა, მას სახელმწიფომაც არ გადაუხადოს ხარჯები. ადრე ასეთი მკვეთრი მექანიზმი არ არსებობდა.
– უამრავ ადამიანს ეთქვა უარი საყოველთაო დაზღვევაზე, რადგან ის ადრე დაზღვეული იყო. ადამიანმა დაკარგა სამსახური, დარჩა უმუშევარი, ვერ იხდიდა დაზღვევის ფულს და ასეთ ადამიანს სახელმწიფოც უარს ეუბნებოდა დახმარებაზე, ეს პრობლემა მოგვარდება?
– ახლა მოხდება უფრო ოპერატიული ინფორმაციის გაცვლა. მართალია, დღეს მოქმედი წესით, ადამიანი თუ დაკარგავს დაზღვევას, მხოლოდ მინიმალური პაკეტით სარგებლობს, მაგრამ მომავალში გაცილებით უფრო მარტივი იქნება მისთვის სხვა ბენეფიტების შეთავაზება, რადგან ობიექტური ჭეშმარიტება იქნება, რომ ამ ადამიანმა დაკარგა დაზღვევა, თუმცა ეს ადამიანი თავისი შემოსავლებისა და სტატუსების მდგომარეობით შესაძლებელია, იმ მრავალკომპონენტიანი საყოველთაო ჯანდაცვის შესაბამის სერვისში მოხვდეს და არა – მთლიანად საბაზისო დაფარვაში.
– სოციალურად დაუცველებს წამლებსაც დაუფინანსებთ?
– ბუნებრივია, ყველა მედიკამენტს უფასოდ ვერ მივაწვდით მათ, მაგრამ მთავარია, ადამიანი არ გაღარიბდეს წამლის შეძენის გამო. თუ ვლაპარაკობთ მოწყვლად ჯგუფებზე, მაგალითად ღარიბზე, მოწყვლადობის მაჩვენებელი მათთვის ერთი ლარიდან იწყება. შეძლებული ადამიანისთვის კი ეს შეიძლება იწყებოდეს 1.000 ლარიდან. ქრონიკული დაავადებების საჭირო მედიკამენტები შეიძლება დაფინანსდეს. შეთავაზება პირველ რიგში მოწყვლადი ჯგუფებისთვის იქნება და არა – შეძლებული ადამიანებისთვის. 19 კატეგორია შედის მოწყვლად ჯგუფში. მათ შორის არიან ბავშვები, დევნილები, პენსიონერები, შშმ პირები, სოციალურად დაუცველები, პედაგოგები, შშმ ბავშვები და ასე შემდეგ, სულ მილიონ 700 000 ადამიანია დაახლოებით საქართველოში, ვინც ამ ჯგუფშია და მათ დავეხმარებით, დანარჩენებზე გაკეთებული ეკონომიის ხარჯზე.
– ორმაგი დაზღვევითაც ბევრი ადამიანი სარგებლობდა, პირველ რიგში სახელმწიფო ანაზღაურებდა გაწეულ ხარჯს და ამით სადაზღვევო კომპანიები ნახულობდნენ სარგებელს. ამის მიზეზიც სიების არქონა იყო.
– როგორც უკვე გითხარით, სიები 2013 წლიდან არ განახლებულა. გარკვეული პერიოდის მერე მოხდება ამ უთანაბრობის გამოსწორებაც და ადამიანის შესაძლებლობებიდან გამომდინარე, იქნება შეთავაზებული მომსახურება. თუ შენ შემოსავალი გაქვს, ძალიან შეზღუდულ დახმარებას გაგიწევს საყოველთაო ჯანდაცვა და ამიტომ მოგიწევს, წახვიდე კერძო სადაზღვევოში. ისიც გეუბნება, დაახლოებით რამდენი დაგიჯდება მომსახურება. შემდეგ სადაზღვევოებს შორისაც არის უკვე შიდა კონკურენცია და ვინ რას გაყიდის, ვინ რას დაუმატებს, ამ სერვისების მიხედვით მოიზიდავს კლიენტს.
– ცალსახაა, სადაზღვევო კომპანიების მოუწევთ უფრო მეტი თანხების გადახდა, ისედაც ცნობილია, რომ ხშირად ოჯახის ექიმები არ უტარებენ სათანადო კვლევებს ადამიანებს და უფრთხილდებიან სადაზღვევოს ბიუჯეტს. ამის გაკონტროლება მოხდება სახელმწიფოს მიერ? ისიც ფაქტია, რომ ბევრ სადაზღვევო კომპანიას თავისი კლინიკა აქვს, როგორ ფიქრობთ, ეს კარგია?
– 2010 წელს დაწყებული რეფორმა იყო. კარგი არ არის, რა თქმა უნდა, მაგრამ მაშინ რეგიონური ჩაკეტვა იყო, უმძიმესი მდგომარეობა იყო რეგიონებში, საერთოდ არ ფუნქციონირებდა საავადმყოფოები. აღნიშნეთ, რომ ხშირად არ უტარებენ საჭირო კვლევებსო, თუმცა, პირიქითაც ხდებოდა, როდესაც უტარებდნენ ისეთ კვლევებსაც, რაც არ სჭირდებოდა პაციენტს და სხვადასხვა კაბინეტში ატარებდნენ მას, ეს თანხები ბიუჯეტიდან მიდიოდა. ეს უკვე მკურნალობის ოპტიმიზაციის ნაწილია, ცოტა სხვა თემაა. ამაზეც არსებობს გარკვეული ბერკეტები, რომელიც საყოველთაო ჯანდაცვასაც აქვს და კერძო სადაზღვევოებსაც.
– ბატონო ლაშა, ალბათ დამეთანხმებით, ქვეყანაში არ არსებობს მედიაციის სამსახური და ეს ცუდია, მოქალაქე ვერ იცავს თავის დარღვეულ უფლებებს, რატომ გაუქმდა ეს სამსახური?
– გასაგებია, არის პრობლემები. თუ სადაზღვევო ხელს ჰკრავს ადამიანებს და არ უფინანსებს რაღაცას, მაშინ ურჩევნია ადამიანს, მივიდეს მედიაციის სამსახურში და იქ გაარკვიოს პრობლემა, ვიდრე იაროს სასამართლოში. გეთანხმებით, რაღაც ინსტიტუცია უნდა არსებობდეს. ის მედიაცია, რომელიც არსებობდა, ვიწრო ფუნქციების იყო. მთავრობის დადგენილებაში არაფერი წერია ახლის შექმნაზე, მაგრამ შესაძლებელია, მოხდეს ამ სამსახურის შექმნა. რიგ ქვეყნებში არის კიდეც ასეთი მექანიზმები შექმნილი, რომ ბენეფიციარი მარტო არ იყოს შეტოვებული კერძო სტრუქტურებთან. სახელმწიფოსთან უფრო ადვილია ურთიერთობის გარკვევა, რადგან აქ მოგებისა და კომერციალიზაციის ინტერესი არ არის.
– თვითონ სახელმწიფო რას აკეთებს იმისთვის, რომ ჯანდაცვის ხარისხი მუდმივად გაკონტროლდეს?
– სამედიცინო სერვისების მიწოდება უნდა გაკონტროლდეს სისტემატურად. რაც შეეხება სადაზღვევოებს, ეს უფრო არ არის პრობლემა, ადამიანი აკეთებს არჩევანს, რომელ სადაზღვევოში მივა. თუ ერთი არ მოეწონება, მაშინ მეორესთან წავა, მაგრამ სერვისების მიწოდების ნაწილში კონტროლი აუცილებელია. მედიაციას, რომელიც ადრე იყო, ვიცი, რა ფუნქციებიც ჰქონდა, რადგან სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი ვიყავი. გაცილებით მეტი ფუნქციების ქონა იყო საჭირო, მაგრამ ვინაიდან კერძო სადაზღვევო კომპანიების მიერ მოწყვლადი ჯგუფების დაზღვევა დასრულდა და კერძო სადაზღვევოები უკვე აღარ ახორციელებდნენ სახელმწიფო პროექტს, ამ მედიაციის აუცილებლობაც დაიკარგა იმ მომენტში. ახლა თუ ახალი მოდელი ჩაერთვება, კარგი იქნება, მაგრამ ჯერ ამაზე საუბარი არ არის.
– ახალი ცვლილებები 1-ლი მარტიდან განხორციელდება?
– 1-ლ მარტს ჩაერთვება ახალი წესი და ვეცდებით, სწრაფად მოვაყოლოთ სხვა ცვლილებები. ოპტიმიზირება გვეჩქარება, რადგან ბიუჯეტით ვართ შეზღუდულები და რაც მალე დაიწყება ეს პროცესი, მით უკეთესია.
ლაშა ნიკოლაძე, ჯანდაცვის მინისტრის მრჩეველი, სადაზღვევო საკითხებში:
– საყოველთაო ჯანდაცვაში დაიწყო მეორე ეტაპის განხორციელება. პირველ ივლისს ჯანდაცვის სამინისტრომ სადაზღვევო კომპანიებს მოსთხოვა, მოეწოდებინათ მათთან დაზღვეული ადამიანების სიები და მოწოდების ვადა 24 თებერვლამდე აქვთ. ამის შემდეგ მოხდება გამიჯვნა და იმ ადამიანებს, ვისაც კერძო სადაზღვევო პაკეტი აქვთ, საყოველთაო ჯანდაცვა არ შესთავაზებს სამედიცინო დახმარებას. ეს გაკეთდა იმიტომ, რომ ორმაგი ხარჯი არ ყოფილიყო, მაგრამ ადამიანს წვდომა უნდა ჰქონდეს ჯანდაცვასთან, მან ან კერძო დაზღვევით, ან საყოველთაო ჯანდაცვით უნდა ისარგებლოს. საყოველთაო პროგრამის ამოქმედების შემდეგ ბევრმა წყალმა ჩაიარა და ახლა ოპტიმიზაციის ეტაპი დაიწყო. მაშინ სადაზღვევო კომპანიებიც მონაწილეობდნენ მოწყვლადი ჯგუფების დაზღვევაში, მაგრამ ახლა ეს აღარ ხდება. დაანონსდა კიდეც, რომ 2017 წელს მოხდებოდა უფრო სხვანაირი, ოპტიმიზებული გამიჯვნა, რომელიც შესაძლებელია, იყოს უფრო მეტად მიზნობრივი და შემოსავლებზე და ადამიანების წვდომაზე დამყარებული.
– რას გულისხმობთ ამაში?
– იმ ადამიანებს, რომლებსაც შეუძლიათ კერძო დაზღვევით ან ჯიბიდან გადახდილი ფულით მიიღონ ჯანდაცვის სერვისები, მათთვის სხვა რეგულაციები გავრცელდება. როცა შეძლებულია ადამიანი, იქ საყოველთაო ჯანდაცვამ შეიძლება შესთავაზოს უფრო ნაკლები სერვისი, მაგრამ სამაგიეროდ უფრო ნაკლებად შეძლებულ ადამიანებს შესთავაზოს უფრო მეტი. სადაც ნაკლები საჭიროება აქვს ადამიანს გვერდში დგომის, იქ სახელმწიფო ნაკლებ დახმარებას აღმოუჩენს, სადაც მეტია საჭირო, იქ – მეტს.
სამი წლის განმავლობაში როგორც ოპონენტები, ასევე ჯანდაცვის სამინისტრო გრძნობდა, რომ საჭირო იყო ოპტიმიზაცია. 2013 წლის მერე დაზღვეულთა შესახებ დეტალური ინფორმაცია ჯანდაცვის სამინისტროს არ მიგვიღია და ბაზა სამი წლის წინანდელია. 1-ლ მარტს კი მოხდება გაჭრა კერძო დაზღვევასა და საყოველთაოს შორის და ეს პროცესი დიდხანს არ გაგრძელდება. მდიდარი ადამიანებისთვის შეთავაზებული იქნება გარკვეული სერვისები ანუ ნაკლები სერვისები ან შეიძლება საერთოდ შეუწყდეთ კიდეც. ეს დამოკიდებულია, რა ფინანსების მფლობელია ადამიანი. რა ეკონომია გაკეთდება ამ გზით, ამას ზუსტად დავითვლით და ეს თანხები გადასროლილი იქნება მოწყვლადი მოსახლეობისთვის. არის ძალზე დეტალური გეგმა, ამაზე უმაღლესი პირები გააკეთებენ განცხადებას.
– ვის რა შესაძლებლობა აქვს, ამის განსაზღვრა როგორ მოხდება?
– ადამიანის შემოსავლების განსაზღვრა მოხდება ფინანსთა სამინისტროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციით. ანუ – ვინ რა გადასახადს იხდის, რა შემოსავალი აქვს. სხვანაირი ანალიზის საფუძველი ამ ქვეყანაში არ არსებობს. სამწუხაროდ, სწორი სტატისტიკის დადგენა ძალზე რთულია, რადგან ბევრი ადამიანია თვითდასაქმებული, რომელზეც ინფორმაცია პრაქტიკულად არ არსებობს, დაახლოებით მილიონზე მეტი ადამიანია ასეთი და ჩვენ იმათაც უნდა შევთავაზოთ საყოველთაო ჯანდაცვა. კერძო სადაზღვევოები ვალდებულები იქნებიან, განახლებული სიები მუდმივად მიაწოდონ სახელმწიფოს, რომ მომავალში მუდმივი წვდომა ჰქონდეს ამ ინფორმაციაზე და თუ ადამიანი დაზღვევას დაკარგავს, ის ჰაერში არ აღმოჩნდეს ან პირიქით, თუ დაზღვევის პაკეტი იყიდა, მას სახელმწიფომაც არ გადაუხადოს ხარჯები. ადრე ასეთი მკვეთრი მექანიზმი არ არსებობდა.
– უამრავ ადამიანს ეთქვა უარი საყოველთაო დაზღვევაზე, რადგან ის ადრე დაზღვეული იყო. ადამიანმა დაკარგა სამსახური, დარჩა უმუშევარი, ვერ იხდიდა დაზღვევის ფულს და ასეთ ადამიანს სახელმწიფოც უარს ეუბნებოდა დახმარებაზე, ეს პრობლემა მოგვარდება?
– ახლა მოხდება უფრო ოპერატიული ინფორმაციის გაცვლა. მართალია, დღეს მოქმედი წესით, ადამიანი თუ დაკარგავს დაზღვევას, მხოლოდ მინიმალური პაკეტით სარგებლობს, მაგრამ მომავალში გაცილებით უფრო მარტივი იქნება მისთვის სხვა ბენეფიტების შეთავაზება, რადგან ობიექტური ჭეშმარიტება იქნება, რომ ამ ადამიანმა დაკარგა დაზღვევა, თუმცა ეს ადამიანი თავისი შემოსავლებისა და სტატუსების მდგომარეობით შესაძლებელია, იმ მრავალკომპონენტიანი საყოველთაო ჯანდაცვის შესაბამის სერვისში მოხვდეს და არა – მთლიანად საბაზისო დაფარვაში.
– სოციალურად დაუცველებს წამლებსაც დაუფინანსებთ?
– ბუნებრივია, ყველა მედიკამენტს უფასოდ ვერ მივაწვდით მათ, მაგრამ მთავარია, ადამიანი არ გაღარიბდეს წამლის შეძენის გამო. თუ ვლაპარაკობთ მოწყვლად ჯგუფებზე, მაგალითად ღარიბზე, მოწყვლადობის მაჩვენებელი მათთვის ერთი ლარიდან იწყება. შეძლებული ადამიანისთვის კი ეს შეიძლება იწყებოდეს 1.000 ლარიდან. ქრონიკული დაავადებების საჭირო მედიკამენტები შეიძლება დაფინანსდეს. შეთავაზება პირველ რიგში მოწყვლადი ჯგუფებისთვის იქნება და არა – შეძლებული ადამიანებისთვის. 19 კატეგორია შედის მოწყვლად ჯგუფში. მათ შორის არიან ბავშვები, დევნილები, პენსიონერები, შშმ პირები, სოციალურად დაუცველები, პედაგოგები, შშმ ბავშვები და ასე შემდეგ, სულ მილიონ 700 000 ადამიანია დაახლოებით საქართველოში, ვინც ამ ჯგუფშია და მათ დავეხმარებით, დანარჩენებზე გაკეთებული ეკონომიის ხარჯზე.
– ორმაგი დაზღვევითაც ბევრი ადამიანი სარგებლობდა, პირველ რიგში სახელმწიფო ანაზღაურებდა გაწეულ ხარჯს და ამით სადაზღვევო კომპანიები ნახულობდნენ სარგებელს. ამის მიზეზიც სიების არქონა იყო.
– როგორც უკვე გითხარით, სიები 2013 წლიდან არ განახლებულა. გარკვეული პერიოდის მერე მოხდება ამ უთანაბრობის გამოსწორებაც და ადამიანის შესაძლებლობებიდან გამომდინარე, იქნება შეთავაზებული მომსახურება. თუ შენ შემოსავალი გაქვს, ძალიან შეზღუდულ დახმარებას გაგიწევს საყოველთაო ჯანდაცვა და ამიტომ მოგიწევს, წახვიდე კერძო სადაზღვევოში. ისიც გეუბნება, დაახლოებით რამდენი დაგიჯდება მომსახურება. შემდეგ სადაზღვევოებს შორისაც არის უკვე შიდა კონკურენცია და ვინ რას გაყიდის, ვინ რას დაუმატებს, ამ სერვისების მიხედვით მოიზიდავს კლიენტს.
– ცალსახაა, სადაზღვევო კომპანიების მოუწევთ უფრო მეტი თანხების გადახდა, ისედაც ცნობილია, რომ ხშირად ოჯახის ექიმები არ უტარებენ სათანადო კვლევებს ადამიანებს და უფრთხილდებიან სადაზღვევოს ბიუჯეტს. ამის გაკონტროლება მოხდება სახელმწიფოს მიერ? ისიც ფაქტია, რომ ბევრ სადაზღვევო კომპანიას თავისი კლინიკა აქვს, როგორ ფიქრობთ, ეს კარგია?
– 2010 წელს დაწყებული რეფორმა იყო. კარგი არ არის, რა თქმა უნდა, მაგრამ მაშინ რეგიონური ჩაკეტვა იყო, უმძიმესი მდგომარეობა იყო რეგიონებში, საერთოდ არ ფუნქციონირებდა საავადმყოფოები. აღნიშნეთ, რომ ხშირად არ უტარებენ საჭირო კვლევებსო, თუმცა, პირიქითაც ხდებოდა, როდესაც უტარებდნენ ისეთ კვლევებსაც, რაც არ სჭირდებოდა პაციენტს და სხვადასხვა კაბინეტში ატარებდნენ მას, ეს თანხები ბიუჯეტიდან მიდიოდა. ეს უკვე მკურნალობის ოპტიმიზაციის ნაწილია, ცოტა სხვა თემაა. ამაზეც არსებობს გარკვეული ბერკეტები, რომელიც საყოველთაო ჯანდაცვასაც აქვს და კერძო სადაზღვევოებსაც.
– ბატონო ლაშა, ალბათ დამეთანხმებით, ქვეყანაში არ არსებობს მედიაციის სამსახური და ეს ცუდია, მოქალაქე ვერ იცავს თავის დარღვეულ უფლებებს, რატომ გაუქმდა ეს სამსახური?
– გასაგებია, არის პრობლემები. თუ სადაზღვევო ხელს ჰკრავს ადამიანებს და არ უფინანსებს რაღაცას, მაშინ ურჩევნია ადამიანს, მივიდეს მედიაციის სამსახურში და იქ გაარკვიოს პრობლემა, ვიდრე იაროს სასამართლოში. გეთანხმებით, რაღაც ინსტიტუცია უნდა არსებობდეს. ის მედიაცია, რომელიც არსებობდა, ვიწრო ფუნქციების იყო. მთავრობის დადგენილებაში არაფერი წერია ახლის შექმნაზე, მაგრამ შესაძლებელია, მოხდეს ამ სამსახურის შექმნა. რიგ ქვეყნებში არის კიდეც ასეთი მექანიზმები შექმნილი, რომ ბენეფიციარი მარტო არ იყოს შეტოვებული კერძო სტრუქტურებთან. სახელმწიფოსთან უფრო ადვილია ურთიერთობის გარკვევა, რადგან აქ მოგებისა და კომერციალიზაციის ინტერესი არ არის.
– თვითონ სახელმწიფო რას აკეთებს იმისთვის, რომ ჯანდაცვის ხარისხი მუდმივად გაკონტროლდეს?
– სამედიცინო სერვისების მიწოდება უნდა გაკონტროლდეს სისტემატურად. რაც შეეხება სადაზღვევოებს, ეს უფრო არ არის პრობლემა, ადამიანი აკეთებს არჩევანს, რომელ სადაზღვევოში მივა. თუ ერთი არ მოეწონება, მაშინ მეორესთან წავა, მაგრამ სერვისების მიწოდების ნაწილში კონტროლი აუცილებელია. მედიაციას, რომელიც ადრე იყო, ვიცი, რა ფუნქციებიც ჰქონდა, რადგან სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი ვიყავი. გაცილებით მეტი ფუნქციების ქონა იყო საჭირო, მაგრამ ვინაიდან კერძო სადაზღვევო კომპანიების მიერ მოწყვლადი ჯგუფების დაზღვევა დასრულდა და კერძო სადაზღვევოები უკვე აღარ ახორციელებდნენ სახელმწიფო პროექტს, ამ მედიაციის აუცილებლობაც დაიკარგა იმ მომენტში. ახლა თუ ახალი მოდელი ჩაერთვება, კარგი იქნება, მაგრამ ჯერ ამაზე საუბარი არ არის.
– ახალი ცვლილებები 1-ლი მარტიდან განხორციელდება?
– 1-ლ მარტს ჩაერთვება ახალი წესი და ვეცდებით, სწრაფად მოვაყოლოთ სხვა ცვლილებები. ოპტიმიზირება გვეჩქარება, რადგან ბიუჯეტით ვართ შეზღუდულები და რაც მალე დაიწყება ეს პროცესი, მით უკეთესია.
თეა ხურცილავა
mpress.ge
